Στο δέκατο έκτο κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα, το οποίο αναφέρεται στα εγκλήματα που στρέφονται κατά της σωματικής ακεραιότητας εντάσσεται και το ποινικό αδίκημα της σωματικής βλάβης. Η σωματική βλάβη συνίσταται τόσο στην πρόκληση σωματικών κακώσεων όσο και στη βλάβη της υγείας του ατόμου εν γένει.
Ως σωματική βλάβη τυποποιείται η σωματική κάκωση που αναφέρεται στην εξωτερική όψη του σώματος, ενώ ως «βλάβη της υγείας» νοείται η λειτουργία των εσωτερικών οργάνων αυτού. Η σωματική βλάβη ως αδίκημα περιλαμβάνει διαβαθμίσεις γεγονός που ωθεί στην κατηγοριοποίηση της σε διαφορετικά ήδη και κατ επέκταση στην κλιμάκωση των απειλούμενων ποινών, αναλόγως του είδους και της έκτασης της σωματικής βλάβης (βλ πχ απλή σωματική βλάβη, ελαφρά, επικίνδυνη, βαριά κλπ. Για τις λοιπές περιπτώσεις σωματικών βλαβών βλ σε επόμενα άρθρα μας). Κάθε είδος αυτής κατέχει ξεχωριστή βαρύτητα στην έννοια της «βλάβης» που προκαλεί με δέκτη και υλικό φορέα το άτομο και ορίζεται σαφώς στα άρθρα του ΠΚ 308-315.
Εν προκειμένω, ως προς την απλή σωματική βλάβη και σύμφωνα με τη διάταξη 308 του Ποινικού Κώδικα:
«Όποιος προξενεί σε άλλον σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο (2) έτη ή χρηματική ποινή. Αν η κάκωση ή βλάβη της υγείας που του προξένησε είναι εντελώς ελαφρά, τιμωρείται με χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.
Για τη δίωξη της πράξης της προηγούμενης παραγράφου απαιτείται έγκληση, εκτός αν ο παθών είναι υπάλληλος και η πράξη τελέσθηκε κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του ή για λόγους σχετικούς με την εκτέλεσή της ή υπάλληλος του πλειστηριασμού κατά τη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης και η πράξη τελέσθηκε με αφορμή τον πλειστηριασμό, οπότε η δίωξη είναι αυτεπάγγελτη.
Η σωματική βλάβη της παρ. 1 δεν είναι άδικη, όταν επιχειρείται με τη συναίνεση του παθόντος και δεν προσκρούει στα χρηστά ήθη.
Ο υπαίτιος της πράξης της παρ. 1 είναι δυνατό να απαλλαγεί από κάθε ποινή αν παρασύρθηκε στην πράξη από δικαιολογημένη αγανάκτηση, εξαιτίας μιας αμέσως προηγούμενης πράξης που τέλεσε ο παθών εναντίον του ή ενώπιόν του και που ήταν ιδιαίτερα σκληρή ή βάναυση».
Στην ανωτέρω διάταξη και πληρέστερα στην υπ’αριθμόν ένα (1) παράγραφο αυτής, ήτοι στο 308 παρ.1 εδ.α ΠΚ, τυποποιείται η έννοια της απλής σωματικής βλάβης. Πιο συγκεκριμένα, δράστης αυτής δύναται να είναι οποιοδήποτε άτομο, εκτός από αυτόν που τραυματίζει τον εαυτό του διότι δεν έχει επενεργήσει σε έτερο προσβαλλόμενο έννομο αγαθό. Υλικό αντικείμενο του εγκλήματος τοιουτοτρόπως είναι άλλος άνθρωπος, ο οποίος πρέπει να είναι ακόμη ζωντανός (σε περίπτωση που η πράξη τελεστεί κατά θανούντος, τότε θα πρόκειται για προσβολή της μνήμης νεκρού). Σχετικά με την εκδηλωθείσα εγκληματική συμπεριφορά, αυτή μπορεί να συνίσταται σε πράξη είτε παράλειψη, η πράξη αφορά την επενέργεια στο έτερο σώμα με οποιονδήποτε τρόπο, ενώ παράλειψη στοιχειοθετείται όταν υπήρχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση του δράστη προς αποτροπή του εγκλήματος.
Ιδιαίτερη νομική υποχρέωση αποτροπής του αποτελέσματος. Λόγω του ότι στην παράλειψη δεν υφίσταται πραγματική αιτιότητα, ο ποινικός νομοθέτης προέβλεψε στο άρθρο 15 αυστηρά και περιοριστικά τα πρόσωπα τα οποία έχουν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση. Ως εκ τούτου, δεν αρκεί για την κατάφαση αξιόποινης πράξης της σωματικής βλάβης δια παραλείψεως μια γενική νομική υποχρέωση που απευθύνεται σε κάθε κοινωνό αδιακρίτως (όπως πχ η παράλειψη λύτρωσης από κίνδυνο ζωής, η οποία τυγχάνει άλλη διαφορετική αξιόποινη πράξη η οποία έχει ειδικούς όρους για ενδεχόμενη κατάφαση της). Τουναντίον, απαιτείται να συντρέχουν συγκεκριμένες και περιοριστικά αναφερόμενες ιδιότητες ή περιστάσεις, ώστε να μπορεί να γίνει λόγος για σωματική βλάβη δια παραλείψεως.
Ως περιστάσεις ιδιαίτερης νομικής υποχρέωσης του δράστη, έχουν καταγραφεί από το νόμο και τη νομολογία: Η ιδιαίτερη νομική υποχρέωση που πηγάζει 1. από το νόμο, όπου με νόμο εξισώνονται και οι δικαστικές αποφάσεις (πχ φροντίδα των τέκνων από τους γονείς, υποχρέωση του πλοιάρχου να διασώσει τους επιβάτες σε περίπτωση ναυαγίου κ.λπ), 2. από σύμβαση, προφορική ή γραπτή, ρητή ή σιωπηρή (πχ σύμβαση διενέργειας ιατρικών πράξεων), 3. από πραγματικές καταστάσεις ανάληψης ευθύνης ή από προηγούμενη επικίνδυνη ενέργεια του υπαιτίου (πχ αλλαγή δοσολογίας λήψης φαρμάκων συγγενούς – ασθενούς, μεταβολή στοιχείων και πραγμάτων τα οποία θα χρησιμοποιήσει το θύμα κ.λπ).
Ως αποτέλεσμα της παραπάνω αναφερθείσας εγκληματικής πράξης της σωματικής βλάβης είτε παράλειψης επέρχεται σωματική κάκωση (τραύματα) είτε εν γένει βλάβη της υγείας του ατόμου (δυσλειτουργία του οργανισμού, μόνιμη είτε προσωρινή). Αξίζει δε να σημειωθεί πως επειδή η σωματική βλάβη συνιστά έγκλημα αποτελέσματος, απαιτείται η πράξη προσβολής να προκάλεσε αιτιωδώς τη σωματική κάκωση είτε βλάβη της υγείας του θύματος. Η ύπαρξη του αιτιώδους συνδέσμου κρίνεται σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία του ισοδυνάμου των όρων, κατά την οποία θεωρία, κάθε αιτιακός όρος (κάθε γεγονός) το οποίο αν δεν είχε μεσολαβήσει, δεν θα επερχόταν το αποτέλεσμα, αποτελεί αιτία επέλευσης του αποτελέσματος και άρα συνθέτει το αξιόποινο της πράξης.
Για την υποκειμενική υπόσταση απαιτείται δόλος οποιουδήποτε βαθμού, αρκούντος και του ενδεχόμενου δόλου, ως προς την πρόκληση σε άλλον σωματικής βλάβης και κάκωσης. Δεν καταλογίζεται αντίστοιχα το έγκλημα της απλής σωματικής βλάβης στο δράστη εάν αυτός επεδίωκε να προκαλέσει στο θύμα εντελώς ελαφρά και δεν προέβλεψε το ενδεχόμενο να προκαλέσει απλή ή δεν είχε αποδεχθεί αυτό το ενδεχόμενο, οπότε και θα τιμωρηθεί για εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη την οποία και επεδίωξε.
Σύμφωνα με τη νομολογία περιπτώσεις ελαφράς σωματικής βλάβης συνιστούν: το κάψιμο των δακτύλων του χεριού με αναπτήρα, εστιακό οίδημα τριχωτού κεφαλής, εκχύμωση κάτω χείλους στόματος, κεφαλαλγία δίχως απώλεια αισθήσεων, κάκωση ρινικής κοιλότητας κ.α.
Αντιστοίχως η εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη στοιχειοθετείται στο ανωτέρω άρθρο παράγραφος ένα (1) εδάφιο β, ήτοι 308 παρ.1 εδ.β ΠΚ. Ευκρινέστερα η εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη συνιστά προνομιούχο παραλλαγή της απλής σωματικής βλάβης, η οποία τιμωρείται σε βαθμό πλημμελήματος με προβλεπόμενη ποινή την παροχή κοινωφελούς εργασίας. Ως τέτοιες περιπτώσεις ελαφράς σωματικής βλάβης θεωρούνται οι εκχυμώσεις χροιάς ερυθράς στο αριστερό άκρο, το κτύπημα με τα χέρια προς το πρόσωπο που προκάλεσε κεφαλαλγία, είτε αίσθημα ζάλης και ελαφρά ερυθρότητα δεξιάς παρειάς είτε θλάσεις και εκδορές.
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί πως στην παράγραφο 3 προβλέπεται η άρση του αδίκου της πράξης (και άρα το μη αξιόποινο) όταν υφίσταται συναίνεση του παθόντος, η οποία όμως ΔΕΝ προσκρούει στα χρηστά ήθη.
Συναφώς, κατά την παράγραφο 4, είναι δυνατό ο δράστης της αποδεδειγμένης σωματικής βλάβης να απαλλαγεί από κάθε ποινή, εάν παρασύρθηκε στην πράξη του αυτή από δικαιολογημένη αγανάκτηση, εξαιτίας μιας αμέσως προηγούμενης πράξης που τέλεσε ο παθών εναντίον του ή ενώπιον του και που ήταν ιδιαίτερα σκληρή ή βάναυση.
Γίνεται δε μνεία, πως για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση - μήνυση του παθόντος εντός τριμήνου, άλλως το αξιόποινο παραγράφεται. Εξαίρεση αποτελεί (και η δίωξη είναι αυτεπάγγελτη) όταν η πράξη στρέφεται κατά υπαλλήλου και πραγματοποιείται κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή για λόγους που σχετίζονται με αυτή ή κατά υπαλλήλου διενεργούντος πλειστηριασμό ακινήτου.
Θα πρέπει δε να αναφερθεί, πως σύμφωνα με το άρθρο 315Α του Ποινικού Κώδικα, η τέλεση του εγκλήματος αυτού σε βάρος υπαλλήλου κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του ή για λόγους που σχετίζονται με αυτή, συνιστά ιδιαίτερα επιβαρυντική περίσταση.
Το δικηγορικό μας γραφείο, με τη μακροσκελή διαχείριση ποινικών υποθέσεων κακουργηματικής ή πλημμεληματικής φύσεως, με τους έμπειρους και εξειδικευμένους ποινικολόγους που το πλαισιώνουν και με επικεφαλής την ποινικολόγο Αναστασία Β. Κερχανατζίδου, υπ Διδάκτωρ Ποινικού Δικαίου, αναλαμβάνει υπεύθυνα και αξιόπιστα συναφείς ποινικές υποθέσεις. Στόχος μας είναι η χάραξη μιας σωστής και άρτιας υπερασπιστικής γραμμής προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφύλαξη και πιστή τήρηση των δικαιωμάτων του διωκόμενου προσώπου και η αποφυγή άδικων ή άστοχων αποφάσεων σε βάρος του. Ταυτόχρονα, μεριμνούμε και για τη δικαίωση του παθόντος, δια της σύνταξης μηνύσεως – εγκλήσεως για τελεσθέντα σε βάρος του, παριστάμενοι για την υποστήριξη της κατηγορίας και της ενδεχόμενης μελλοντικής διεκδίκησης σχετικής αποζημίωσης. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στα τηλέφωνα 210 5155994, 211 0131115, 6959406687 ή στο email: info@kerchanatzidou-law.gr.
Στο δέκατο έκτο κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα, το οποίο αναφέρεται στα εγκλήματα που στρέφονται κατά της σωματικής ακεραιότητας εντάσσεται και το ποινικό αδίκημα της σωματικής βλάβης. Η σωματική βλάβη συνίσταται τόσο στην πρόκληση σωματικών κακώσεων όσο και στη βλάβη της υγείας του ατόμου εν γένει.
Ως σωματική βλάβη τυποποιείται η σωματική κάκωση που αναφέρεται στην εξωτερική όψη του σώματος, ενώ ως «βλάβη της υγείας» νοείται η λειτουργία των εσωτερικών οργάνων αυτού. Η σωματική βλάβη ως αδίκημα περιλαμβάνει διαβαθμίσεις γεγονός που ωθεί στην κατηγοριοποίηση της σε διαφορετικά ήδη και κατ επέκταση στην κλιμάκωση των απειλούμενων ποινών, αναλόγως του είδους και της έκτασης της σωματικής βλάβης (βλ πχ απλή σωματική βλάβη, ελαφρά, επικίνδυνη, βαριά κλπ. Για τις λοιπές περιπτώσεις σωματικών βλαβών βλ σε επόμενα άρθρα μας). Κάθε είδος αυτής κατέχει ξεχωριστή βαρύτητα στην έννοια της «βλάβης» που προκαλεί με δέκτη και υλικό φορέα το άτομο και ορίζεται σαφώς στα άρθρα του ΠΚ 308-315.
Εν προκειμένω, ως προς την απλή σωματική βλάβη και σύμφωνα με τη διάταξη 308 του Ποινικού Κώδικα:
Στην ανωτέρω διάταξη και πληρέστερα στην υπ’αριθμόν ένα (1) παράγραφο αυτής, ήτοι στο 308 παρ.1 εδ.α ΠΚ, τυποποιείται η έννοια της απλής σωματικής βλάβης. Πιο συγκεκριμένα, δράστης αυτής δύναται να είναι οποιοδήποτε άτομο, εκτός από αυτόν που τραυματίζει τον εαυτό του διότι δεν έχει επενεργήσει σε έτερο προσβαλλόμενο έννομο αγαθό. Υλικό αντικείμενο του εγκλήματος τοιουτοτρόπως είναι άλλος άνθρωπος, ο οποίος πρέπει να είναι ακόμη ζωντανός (σε περίπτωση που η πράξη τελεστεί κατά θανούντος, τότε θα πρόκειται για προσβολή της μνήμης νεκρού). Σχετικά με την εκδηλωθείσα εγκληματική συμπεριφορά, αυτή μπορεί να συνίσταται σε πράξη είτε παράλειψη, η πράξη αφορά την επενέργεια στο έτερο σώμα με οποιονδήποτε τρόπο, ενώ παράλειψη στοιχειοθετείται όταν υπήρχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση του δράστη προς αποτροπή του εγκλήματος.
Ιδιαίτερη νομική υποχρέωση αποτροπής του αποτελέσματος. Λόγω του ότι στην παράλειψη δεν υφίσταται πραγματική αιτιότητα, ο ποινικός νομοθέτης προέβλεψε στο άρθρο 15 αυστηρά και περιοριστικά τα πρόσωπα τα οποία έχουν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση. Ως εκ τούτου, δεν αρκεί για την κατάφαση αξιόποινης πράξης της σωματικής βλάβης δια παραλείψεως μια γενική νομική υποχρέωση που απευθύνεται σε κάθε κοινωνό αδιακρίτως (όπως πχ η παράλειψη λύτρωσης από κίνδυνο ζωής, η οποία τυγχάνει άλλη διαφορετική αξιόποινη πράξη η οποία έχει ειδικούς όρους για ενδεχόμενη κατάφαση της). Τουναντίον, απαιτείται να συντρέχουν συγκεκριμένες και περιοριστικά αναφερόμενες ιδιότητες ή περιστάσεις, ώστε να μπορεί να γίνει λόγος για σωματική βλάβη δια παραλείψεως.
Ως περιστάσεις ιδιαίτερης νομικής υποχρέωσης του δράστη, έχουν καταγραφεί από το νόμο και τη νομολογία: Η ιδιαίτερη νομική υποχρέωση που πηγάζει 1. από το νόμο, όπου με νόμο εξισώνονται και οι δικαστικές αποφάσεις (πχ φροντίδα των τέκνων από τους γονείς, υποχρέωση του πλοιάρχου να διασώσει τους επιβάτες σε περίπτωση ναυαγίου κ.λπ), 2. από σύμβαση, προφορική ή γραπτή, ρητή ή σιωπηρή (πχ σύμβαση διενέργειας ιατρικών πράξεων), 3. από πραγματικές καταστάσεις ανάληψης ευθύνης ή από προηγούμενη επικίνδυνη ενέργεια του υπαιτίου (πχ αλλαγή δοσολογίας λήψης φαρμάκων συγγενούς – ασθενούς, μεταβολή στοιχείων και πραγμάτων τα οποία θα χρησιμοποιήσει το θύμα κ.λπ).
Ως αποτέλεσμα της παραπάνω αναφερθείσας εγκληματικής πράξης της σωματικής βλάβης είτε παράλειψης επέρχεται σωματική κάκωση (τραύματα) είτε εν γένει βλάβη της υγείας του ατόμου (δυσλειτουργία του οργανισμού, μόνιμη είτε προσωρινή). Αξίζει δε να σημειωθεί πως επειδή η σωματική βλάβη συνιστά έγκλημα αποτελέσματος, απαιτείται η πράξη προσβολής να προκάλεσε αιτιωδώς τη σωματική κάκωση είτε βλάβη της υγείας του θύματος. Η ύπαρξη του αιτιώδους συνδέσμου κρίνεται σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία του ισοδυνάμου των όρων, κατά την οποία θεωρία, κάθε αιτιακός όρος (κάθε γεγονός) το οποίο αν δεν είχε μεσολαβήσει, δεν θα επερχόταν το αποτέλεσμα, αποτελεί αιτία επέλευσης του αποτελέσματος και άρα συνθέτει το αξιόποινο της πράξης.
Για την υποκειμενική υπόσταση απαιτείται δόλος οποιουδήποτε βαθμού, αρκούντος και του ενδεχόμενου δόλου, ως προς την πρόκληση σε άλλον σωματικής βλάβης και κάκωσης. Δεν καταλογίζεται αντίστοιχα το έγκλημα της απλής σωματικής βλάβης στο δράστη εάν αυτός επεδίωκε να προκαλέσει στο θύμα εντελώς ελαφρά και δεν προέβλεψε το ενδεχόμενο να προκαλέσει απλή ή δεν είχε αποδεχθεί αυτό το ενδεχόμενο, οπότε και θα τιμωρηθεί για εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη την οποία και επεδίωξε.
Σύμφωνα με τη νομολογία περιπτώσεις ελαφράς σωματικής βλάβης συνιστούν: το κάψιμο των δακτύλων του χεριού με αναπτήρα, εστιακό οίδημα τριχωτού κεφαλής, εκχύμωση κάτω χείλους στόματος, κεφαλαλγία δίχως απώλεια αισθήσεων, κάκωση ρινικής κοιλότητας κ.α.
Αντιστοίχως η εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη στοιχειοθετείται στο ανωτέρω άρθρο παράγραφος ένα (1) εδάφιο β, ήτοι 308 παρ.1 εδ.β ΠΚ. Ευκρινέστερα η εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη συνιστά προνομιούχο παραλλαγή της απλής σωματικής βλάβης, η οποία τιμωρείται σε βαθμό πλημμελήματος με προβλεπόμενη ποινή την παροχή κοινωφελούς εργασίας. Ως τέτοιες περιπτώσεις ελαφράς σωματικής βλάβης θεωρούνται οι εκχυμώσεις χροιάς ερυθράς στο αριστερό άκρο, το κτύπημα με τα χέρια προς το πρόσωπο που προκάλεσε κεφαλαλγία, είτε αίσθημα ζάλης και ελαφρά ερυθρότητα δεξιάς παρειάς είτε θλάσεις και εκδορές.
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί πως στην παράγραφο 3 προβλέπεται η άρση του αδίκου της πράξης (και άρα το μη αξιόποινο) όταν υφίσταται συναίνεση του παθόντος, η οποία όμως ΔΕΝ προσκρούει στα χρηστά ήθη.
Συναφώς, κατά την παράγραφο 4, είναι δυνατό ο δράστης της αποδεδειγμένης σωματικής βλάβης να απαλλαγεί από κάθε ποινή, εάν παρασύρθηκε στην πράξη του αυτή από δικαιολογημένη αγανάκτηση, εξαιτίας μιας αμέσως προηγούμενης πράξης που τέλεσε ο παθών εναντίον του ή ενώπιον του και που ήταν ιδιαίτερα σκληρή ή βάναυση.
Γίνεται δε μνεία, πως για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση - μήνυση του παθόντος εντός τριμήνου, άλλως το αξιόποινο παραγράφεται. Εξαίρεση αποτελεί (και η δίωξη είναι αυτεπάγγελτη) όταν η πράξη στρέφεται κατά υπαλλήλου και πραγματοποιείται κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή για λόγους που σχετίζονται με αυτή ή κατά υπαλλήλου διενεργούντος πλειστηριασμό ακινήτου.
Θα πρέπει δε να αναφερθεί, πως σύμφωνα με το άρθρο 315Α του Ποινικού Κώδικα, η τέλεση του εγκλήματος αυτού σε βάρος υπαλλήλου κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του ή για λόγους που σχετίζονται με αυτή, συνιστά ιδιαίτερα επιβαρυντική περίσταση.
Το δικηγορικό μας γραφείο, με τη μακροσκελή διαχείριση ποινικών υποθέσεων κακουργηματικής ή πλημμεληματικής φύσεως, με τους έμπειρους και εξειδικευμένους ποινικολόγους που το πλαισιώνουν και με επικεφαλής την ποινικολόγο Αναστασία Β. Κερχανατζίδου, υπ Διδάκτωρ Ποινικού Δικαίου, αναλαμβάνει υπεύθυνα και αξιόπιστα συναφείς ποινικές υποθέσεις. Στόχος μας είναι η χάραξη μιας σωστής και άρτιας υπερασπιστικής γραμμής προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφύλαξη και πιστή τήρηση των δικαιωμάτων του διωκόμενου προσώπου και η αποφυγή άδικων ή άστοχων αποφάσεων σε βάρος του. Ταυτόχρονα, μεριμνούμε και για τη δικαίωση του παθόντος, δια της σύνταξης μηνύσεως – εγκλήσεως για τελεσθέντα σε βάρος του, παριστάμενοι για την υποστήριξη της κατηγορίας και της ενδεχόμενης μελλοντικής διεκδίκησης σχετικής αποζημίωσης. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στα τηλέφωνα 210 5155994, 211 0131115, 6959406687 ή στο email: info@kerchanatzidou-law.gr.